Artykuł przedstawiający dorobek GUSTu w dziedzinie polonizacji fontów. Wszystkie przedstawione tu fonty dystrybuowane są na zasadach wolnego oprogramowania i są dostępne za darmo.
Polskie tradycje drukarstwa są prawie tak samo stare jak tradycje tej sztuki w świecie. Biblia Jana Gutenberga -- pierwsza w Europie książka wydrukowana ruchomymi czcionkami -- powstała w Moguncji w 1452 r. W Polsce pierwszą książkę wydrukowano w 1473 r. czyli 21 lat po Biblii Gutenberga. Dla porównania w Paryżu pierwszy dokument drukowany powstał w 1470 r. -- zaledwie trzy lata wcześniej. Od tego czasu w polskich drukarniach wykorzystywano materiał zecerski wzorowany na czcionkach zagranicznych, ale powstało także wiele oryginalnych pism autorstwa polskich zecerów i typografów.
Do niedawna pismom tym groziło zapomnienie, gdyż zagraniczni producenci fontów komputerowych nie korzystają z polskiego dorobku typograficznego.
Polska Grupa Użytkowników Systemu TeX wspiera inicjatywę opracowania wersji komputerowych polskich pism drukarskich. GUST wspiera także projekty polonizacji popularnych pism drukarskich w oparciu o publicznie dostępne fonty rozpowszechniane na licencji GNU lub zbliżonej do licencji GNU (fonty z dystrybucji programu Ghostscript oraz rodziny fontów CM i CC). Dotychczasowe rezultaty (tj. opracowane i udostępnione do chwili obecnej fonty) zestawiono poniżej. Mogą być one wykorzystane we wszystkich współczesnych programach graficznych i edytorskich.
Fonty mogą być wykorzystywane i rozpowszechniane bezpłatnie.
Poszerzona o polskie znaki diakrytyczne rodzina fontów Computer Modern (CM). Fonty CM, wchodzące w skład każdej instalacji TeX-owej, zostały zaprojektowane przez Donalda E. Knutha w opracowanym przez niego programie (i języku) METAFONT. Autorami fontów PL są Marek Ryćko i Bogusław Jackowski. Fonty dostępne są w wersji źródłowej w większości współczesnych dystrybucji systemu TeX.
Pobierz: ftp.gust.org.plJanusz M. Nowacki przygotował fonty PL w formacie Type 1. W maju 2000 r. fonty PL zostały zmodyfikowane i przystosowane do użycia także w programach graficznych i edytorskich (np. w Windows).
Rodzina PL w formacie Adobe Type 1: ftp.gust.org.pl.
Poszerzona o polskie znaki diakrytyczne rodzina fontów Computer Concrete (CC), która została zaprojektowana przez Donalda E. Knutha specjalnie do składu publikacji Concrete Mathematics w opracowanym przez niego programie (i języku) METAFONT. Autorami fontów cc-pl są Marek Ryćko i Bogusław Jackowski.
Rodzina CC-PL: ftp.gust.org.pl lub ftp.dante.de.
W styczniu 2002 r. Włodek Bzyl przetworzył fonty cc-pl do formatu Type 1.
Rodzina CC-PL w formacie Adobe Type 1: ftp.gust.org.pl
Dwuelementowa antykwa zaprojektowana przez toruńskiego typografa Zygfryda Gardzielewskiego (współpraca Józef Gruszka). Pismo to używane jest głównie do składania akcydensów. Antykwę Toruńską odlano pierwszy raz w 1960 roku w Odlewni Czcionek ,,Grafmasz'' w Warszawie. Produkowana była w odmianach: zwykłej, półgrubej i pochyłej (brak półgrubej kursywy). Autorem wersji elektronicznych jest Janusz M. Nowacki. Fonty Antykwa Toruńska od wersji 2.0 zostały znacznie wzbogacone. Aktualna wersja 2.03 zawiera ponad 1200 znaków (poza standardowym zestawem, również cyfry nautyczne, znaki cyryliczne, greckie, wietnamskie, matematyczne itp.). Dodano poza tym wiele odmian: Light, Medium, Condensed i ich wariantów. Fonty dostępne są w formatach: Type 1, TrueType i OpenType.
Antykwa Toruńska w formacie Adobe Type 1: ftp.gust.org.pl lub ftp.dante.de.
Dwuelementowa antykwa zaprojektowana w latach 1923--1928 przez grafika i typografa Adama Półtawskiego. Po raz pierwszy pismo to zostało odlane w 1931 roku w firmie Idźkowski i S-ka. Produkowana była w trzech odmianach: zwykłej, półgrubej i pochyłej. Komputerowa replika tego kroju została poszerzona także o półgrubą kursywę. Wersję elektroniczną przygotowali Janusz M. Nowacki, Bogusław Jackowski i Piotr Strzelczyk.
Antykwa Półtawskiego w formacie Adobe Type 1: ftp.gust.org.pl lub ftp.dante.de.
Antykwa Półtawskiego w formacie TrueType: ftp.gust.org.pl.
Fonty ze zbioru Quasi to spolonizowane fonty z dystrybucji programu Ghostscript. Autorami polonizacji są Bogusław Jackowski, Janusz Marian Nowacki i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją były częściowo sponsorowane przez GUST i Komitet Badań Naukowych. Spolonizowano łącznie 6 rodzin fontowych: QuasiBookman, QuasiChancery, QuasiCourier, QuasiPalatino, QuasiSwiss (i QuasiSwissCondensed), QuasiTimes.
Uwaga: fonty Quasi nie są już udostępniane i zostały zastąpione przez odpowiednie rodziny fontów z zestawu TeX Gyre. Dla wyjątkowych sytuacji fonty Quasi zostały zarchiwizowane w archiwum GUST
Znacznie rozszerzona, o łacińskie znaki narodowe, a także o rozmaite symbole, rodzina fontów Computer Modern (CM) w formacie Type 1. Czcionki Latin Modern oparte są na fontach Computer Modern Type 1, opublikowanych przez American Matematical Society (AMS 1997). Projekt jest prowadzony przez Bogusława Jackowskiego i Janusza Mariana Nowackiego. Fonty LM mogą być używane zamiast fontów PL, CM, CS (czeskie), VNR (wietnamskie). Więcej informacji na temat fontów LM można znaleźć na tej stronie.
Pobierz fonty Latin Modern (Type 1/OpenType): www.gust.org.pl.
Fonty ze zbioru TeX Gyre to fonty z dystrybucji programu Ghostscript ze znacznie rozszerzonym repertuarem dostępnych znaków (fonty wchodzące w skład rodziny Latin Modern i rodzin z kolekcji TeX Gyre obejmują ten sam zestaw łacińskich znaków diakrytycznych). Uwaga: fonty TeX Gyre zastępują odpowiednie kroje z zestawu fontów Quasi. Autorami są Bogusław Jackowski i Janusz Marian Nowacki. Udostępniono następujące rodziny fontowe:
Pobierz: TeX Gyre Adventor: www.gust.org.pl
dawniej Quasi Bookman, to uwspółcześniona i rozbudowana rodzina czcionek zbudowana na podstawie URW Bookman L.
Pobierz: TeX Gyre Bonum: www.gust.org.pl
Pobierz: TeX Gyre Chorus: www.gust.org.pl
Pobierz: TeX Gyre Cursor: www.gust.org.pl
dawniej Quasi Swiss, to uwspółcześniona i rozbudowana rodzina czcionek zbudowana na podstawie URW Nimbus Sans L.
Pobierz: TeX Gyre Heros: www.gust.org.pl
dawniej QuasiPalatino, to uwspółcześniona i rozbudowana rodzina czcionek zbudowana na podstawie URW Palladio L.
Pobierz: TeX Gyre Pagella: www.gust.org.pl
dawniej QuasiTimes, to uwspółcześniona i rozbudowana rodzina czcionek zbudowana na podstawie rodziny Nimbus Roman No9 L.
Pobierz: TeX Gyre Termes: www.gust.org.pl
Iwona jest dwuelementową czcionką bezszeryfową. Powstała jako alternatywna wersja czcionek Kurier, które były pracą dyplomową z liternictwa drukarskiego na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod okiem Romana Tomaszewskiego w 1975 roku. Kurier powstawał jako pismo przeznaczone dla gazet i innej prasy do składania techniką linotypową. Fonty Iwona są alternatywną wersją fontów Kurier. Różnią się brakiem charakterystycznych dla Kuriera pułapek farbowych.
Dystrybucja zawiera znacznie poszerzony zestaw znaków, uwzględniający współczesne alfabety: łacińskie (w tym wietnamski), cyryliczne, grecki oraz dodatkowe symbole (w tym matematyczne). Autorem fontów jest Janusz M. Nowacki.
Iwona (Type 1/OpenType): ftp.gust.org.pl lub ftp.dante.de.
Kurier jest dwuelementową czcionką bezszeryfową. Projekt był pracą dyplomową z liternictwa drukarskiego na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod okiem Romana Tomaszewskiego. W 1975 roku Kurier zaprezentowano wśród innych polskich pism na kongresie ATypI w Warszawie. Kurier powstawał jako pismo przeznaczone dla gazet i innej prasy do składania techniką linotypową. W założeniach projektowych, czcionki musiały wytrzymać szereg niszczących kształt graficzny procesów technologicznych. Wszystko to sprawiło, że podczas projektowania uwzględniono m.in. odpowiednie światła wewnętrzne liter, światła międzyliterowe oraz tzw. pułapki farbowe w niektórych skrzyżowaniach elementów budowy znaków.
Dystrybucja zawiera znacznie poszerzony zestaw znaków, uwzględniający współczesne alfabety: łacińskie (w tym wietnamski), cyryliczne, grecki oraz dodatkowe symbole (w tym matematyczne). Autorem fontów jest Janusz M. Nowacki.
Kurier (Type 1/OpenType): ftp.gust.org.pl lub ftp.dante.de.
Bardziej szczegółowe informacje można znaleźć na stronie Janusza M. Nowackiego.
W latach dwudziestych XX wieku, w pracowni projektowej warszawskiej ,,Odlewni Czcionek J. Idźkowski i S-ka'' opracowano krój pisma drukarskiego o nazwie Cyklop. Dwuelementowe, bezszeryfowe czcionki charakteryzują się bardzo dużym kontrastem. Stemy pionowe są znacznie grubsze od stemów poziomych. Wewnętrzne oczka liter mają w większości kształt wydłużonego prostokąta. Dzięki temu znaki mają niepowtarzalny kształt. Cyklop, w postaci czcionek ołowianych, produkowany był w odmianie kursywnej w rozmiarach 8-48 pt. Używany był bardzo intensywnie w tytulariach gazetowych i drukach akcydensowych. Zecerzy sięgali po niego w okresie miedzywojennym, w okresie okupacji w prasie podziemnej. Stosowany był aż do poczatków druku offsetowego i składu komputerowego. Fonty, wygenerowane przy użyciu pakietu Metatype1, uzupełniono o kompletny zestaw akcentowanych liter łacińskich (także wietnamskich oraz znaki, których było brak w oryginalnym zestawie. Wygenerowano również odmianę prostą. Autorem fontów jest Janusz M. Nowacki.
Cyklop (Type1/OpenType) można pobrać ze strony Janusza M. Nowackiego lub z archiwum CTAN.
[fontowe ABC] [instalowanie fontów Type 1/TrueType w systemie TeX][Fonty w LaTeX2e] [kodowanie QX]